Introduction

portrait
John B. Dykes (1823–1876)

Words: 13th Cen­tu­ry or ear­li­er. Usu­al­ly at­trib­ut­ed to Tho­mas of Ce­la­no (1185–1265), or La­ti­no Ma­la­bran­ca Or­si­ni (?–1294), lec­tor at the Do­mi­ni­can stu­di­um at San­ta Sa­bina, Rome. Oth­er at­tri­bu­tions in­clude Gre­go­ry I (540–604), Ber­nard of Clair­vaux (1090–1153), and Bo­na­ven­tu­ra (1221–1274).

The text was ap­par­ent­ly in­spired by the Vul­gate trans­la­tion of Ze­pha­ni­ah 1:15–16:

Dies ir­æ, di­es il­la, di­es tri­bu­la­ti­on­is et an­gus­tiæ, di­es ca­la­mi­ta­tis et mi­se­riæ, di­es te­ne­bra­rum et ca­lig­in­is, di­es ne­bu­læ et tur­bi­nis, di­es tu­bæ et clan­go­ris su­per ci­vi­tat­es mu­ni­tas et su­per an­gu­los ex­cel­sos.

Music: Di­es Ir­ae (Dykes) John B. Dykes, in Hymns An­cient and Mo­dern, 1861 (🔊 pdf nwc). Dykes’ tune re­quires an ev­en num­ber of stan­zas, so one stan­za would have to be omit­ted to use it.

illustration
Thomas of Celano
(1185–1265)

Dies iræ, dies illa,
Solvet sæclum in favilla:
Teste David cum Sibylla.

Quantus tremor est futurus,
Quando Iudex est venturus,
Cuncta stricte discussurus!

Tuba mirum spargens sonum
Per sepulchra regionum,
Coget omnes ante thronum.

Mors stupebit, et natura,
Cum resurget creatura,
Iudicanti responsura.

Liber scriptus proferetur,
In quo totum continetur,
Unde mundus iudicetur.

Iudex ergo cum sedebit,
Quidquid latet, apparebit:
Nil inultum remanebit.

Quid sum miser tunc dicturus?
Quem patronum rogaturus,
Cum vix iustus sit securus?

Rex tremendæ maiestatis,
Qui salvandos salvas gratis,
Salva me, fons pietatis.

Recordare, Iesu pie,
Quod sum causa tuæ viæ:
Ne me perdas illa die.

Quærens me, sedisti lassus:
Redemisti Crucem passus:
Tantus labor non sit cassus.

Iuste Iudex ultionis,
Donum fac remissionis
Ante diem rationis.

Ingemisco, tamquam reus:
Culpa rubet vultus meus:
Supplicanti parce, Deus.

Qui Mariam absolvisti,
Et latronem exaudisti,
Mihi quoque spem dedisti.

Preces meæ non sunt dignæ:
Sed tu bonus fac benigne,
Ne perenni cremer igne.

Inter oves locum præsta,
Et ab hædis me sequestra,
Statuens in parte dextra.

Confutatis maledictis,
Flammis acribus addictis,
Voca me cum benedictis.

Oro supplex et acclinis,
Cor contritum quasi cinis:
Gere curam mei finis.

Lacrimosa dies illa,
Qua resurget ex favílla

Iudicandus homo reus:
Huic ergo parce, Deus:
Pie Iesu Domine,
Dona eis requiem. Amen.